Preekscytacja najczęściej tzw. zespół Wolff-Parkinson-White (WPW) jest  rozpoznawana w pierwszym wykonywanym u dziecka zapisie EKG np. w czasie kwalifikacji do uprawiania sportu. U dzieci z napadami częstoskurczu cechy zespołu preekscytacji można udokumentować w zapisie EKG po przerwaniu napadu częstoskurczu.    

DEFINICJA

Za preekscytację odpowiedzialna jest dodatkowa, poza normalną, droga czy drogi przewodzenia, które są pozostałością powstałych w życiu płodowym nieprawidłowości pierścieni zastawek przedsionkowo-komorowych. Dodatkowe drogi, jako dodatkowy element układu przewodzącego, mogą łączyć ze sobą różne struktury serca i układu przewodzącego, najczęściej stwierdza sie drogę przedsionkowo-komorową (tzw. pęczek Kenta) łączącą elektrycznie mięsień przedsionków i komór.

W zespołach preekscytacji pobudzenia zatokowe z prawego przedsionka serca są przewodzone do komór prawidłową, fizjologiczną drogą ale również drogą dodatkową, co modyfikuje zapis EKG. Cechy zespołu preekscytacji są charakterystyczne, najczęściej stwierdza się zespół Wolffa-Parkinsona-White’a (WPW).

Obecność dodatkowej drogi przewodzenia może sprzyjać występowaniu napadów częstoskurczu. Wówczas najczęściej pobudzenie krąży schodząc do komór fizjologicznie poprzez węzeł przedsionkowo-komorowy i wracając z komory do przedsionka dodatkową drogą. Istnieją również drogi utajone, aktywne jedynie w czasie częstoskurczu, przewodzące pobudzenia wstecznie od komór do przedsionków – wówczas w standardowym zapisie EKG nie ma zmian.

OBJAWY

U większości pacjentów jedyną nieprawidłowością są zmiany elektrokardiograficzne, bez innych objawów - mówimy wówczas o elektrokardiograficznych cechach preekscytacji.

Najpowszechniejszym objawem zespołu preekscytacji u dzieci jest występowanie napadowych, nagle zaczynających się częstoskurczów przedsionkowo-komorowych. U tych pacjentów rozpoznajemy zespół preekscytacji. Częstotliwość rytmu serca w czasie częstoskurczu u dzieci zwykle przekracza 160/min, może dojść nawet do ponad 300/min. Stan dziecka w czasie częstoskurczu jest uzależniony od częstotliwości rytmu serca, czasu trwania częstoskurczu i stanu układu krążenia. Niestety może się również wydarzyć, że pierwszym objawem zespołu preekscytacji jest nagłe zatrzymanie krążenia, a nawet zgon sercowy spowodowany migotaniem komór. Nieprawidłowe przewodzenie poprzez drogę dodatkową może też być przyczyną stopniowego upośledzenia kurczliwości serca prowadząc do kardiomiopatii rozstrzeniowej.

DIAGNOSTYKA

Zarejestrowanie w zapisie EKG cech zespołu WPW jest wystarczające diagnostycznie. Rozpoznanie utrudnia jednak fakt, że cechy zespołu WPW nie muszą być widoczne na stałe. Pomocny wówczas może okazać się 24-godzinny holterowski zapis EKG. U pacjentów z utajoną drogą dodatkową zapis EKG jest prawidłowy.

Inwazyjne badanie elektrofizjologiczne jest rozstrzygające u pacjentów, u których mamy wątpliwości diagnostyczne.

U wszystkich pacjentów diagnostykę należy uzupełnić o badanie echokardiograficzne dla oceny anatomii i funkcji serca. 

LECZENIE

Pacjenci z bezobjawowymi zespołami WPW nie wymagają podawania leków. U noworodków, niemowląt i dzieci do 5. roku życia z napadami częstoskurczu stosuje się farmakoterapię lekami antyarytmicznymi. Postępowaniem z wyboru u starszych pacjentów objawowych jest inwazyjne leczenie - ablacją RF czy krioablacją. U dzieci zabieg wykonywany jest w znieczuleniu ogólnym w warunkach sali operacyjnej. W czasie ablacji uszkadza sie dodatkową drogę przewodzenia.

W uzasadnionych przypadkach u pacjentów bezobjawowych stosuje się stratyfikację ryzyka występowania częstoskurczów z szybkimi rytmami czy migotania komór obejmującą próbę wysiłkową, niekiedy próba z lekami, a także inwazyjne badanie elektrofizjologiczne.

Zapis EKG - cechy zespołu WPW

1. skrócenie odstępu PQ
2. obecność fali delta na ramieniu wstępującym zespołu QRS (najlepiej widoczne w odprowadzeniach V5 i V6)
3. poszerzenie zespołu QRS (w tym przypadku bez istotnych wtórnych zmian okresu repolaryzacji)

Autor: Prof. dr hab. n. med. Katarzyna Bieganowska